De andere gezichten van de Seine

Meanderen van Giverny tot Le Havre

De Seine en Parijs horen bij elkaar zoals een croissant bij een petit-déjeuner. Veelzeggend detail: de grond rond de bron van de Seine – die eigenlijk in Bourgondië ligt – is in 1864 opgekocht door de Franse hoofdstad. Sindsdien ontspringt de rivier officieel op Parijs grondgebied. Mooier en hechter kan een huwelijk tussen een stad en een rivier niet worden, zou je denken. Toch oogt de Seine ná Parijs ineens bevrijd: met machtige en zwierige haarspeldbochten lijkt het water er alles aan te doen om zo lang mogelijk rond te blijven hangen in de – pak hem beet – 150 kilometers van Giverny naar Le Havre. Maar … waarom eigenlijk? En voor wie? In Normandië kom je de antwoorden vanzelf tegen aan de oevers van de rivier.

Vlakbij Giverny ligt veruit het meest-fotogenieke-plekje-langs-de-Seine van heel Normandië: de oude molen van Vernon, een Normandisch vakwerkhuis dat wat eenzaam en wiebelig op een brug staat die verder volledig is verdwenen. Hoeveel foto’s zouden er per jaar van gemaakt worden? Het moet in de honderdduizenden lopen en dat is voor een groot deel te danken aan Claude Monet (1840 – 1926).

De magie van Monet

Giverny en het dromerige rivierland eromheen waren voor Monet van 1883 tot 1926 het centrum van zijn bestaan. In 1874 was hij in één klap beroemd en vooral ook berucht geworden met zijn doek Impression, Soleil Levant. In de Salon des Refusés in Parijs, waar het schilderij hing, werd ervan gegruweld. ‘Een schets van behangpapier is méér af,’ zei kunstcriticus Louis Leroy. Bijna tien jaar later was Monet een absolute ster in de kunstwereld, hij kocht een huis en een flinke lap grond in Giverny. En vanaf dat moment was hij heel vaak in het gebied langs de Seine te vinden. Vanuit een bootje schilderde hij Maisons sur le vieux pont de Vernon (nu in bezit van het kunstmuseum van New Orleans in Amerika).

Achter zijn huis legde hij met zijn familie een grote, waterrijke tuin aan, volgens hemzelf zijn mooiste kunstwerk ooit. Het onderhoud was zoveel werk dat hij op een gegeven moment een hele club tuinmannen had rondlopen. En Monet bemoeide zich overal mee. In De Aap van Rembrandt beschrijft Antoon Erftemeijer hoe gedreven Monet was. Hij schilderde heel veel, maar hij gooide minstens zoveel weg. Hij schijnt op een dag zelfs meer dan dertig doeken van waterlelies te hebben weggegooid. Licht was zijn obsessie, hij wilde het vastleggen op alle momenten van de dag, anders was het voor altijd weg. Hij hield er dan ook van om series te maken. Hij schilderde heel vaak (en snel) de gevel van de kathedraal van Rouen, hooibergen, populieren, waterlelies, de Seine met op de achtergrond de kerk van Vernon. Dat kón technisch gezien ook, omdat de verftube net was uitgevonden. Schilders konden daardoor buiten werken en dat leidde tot een enorme uitbarsting van werken en experimenten.